Số Đỏ được đăng ở Hà Nội báo từ số 40 từ ngày 7-10-1936, cách đây 73 năm, từ thời Pháp thuộc. Nhắc lại “10 năm trước”, nghĩa là “cụ” Minđơ tiếc thời những năm 1920, khi mà dân An Nam sống vô kỷ luật, bị phạt vi cảnh rất nhiều.
Sau 10 năm, do báo chí lên tiếng, dân văn minh lên, các “cụ” Minđơ, Mintoa hết đường làm ăn. Không thu được phiếu phạt thì chính họ cũng bị phạt vì “sổ dự toán công quĩ” cần tiền.
Thử tưởng tượng hai “cụ” Min hôm nay sống lại và đi thăm phố phường. Chắc hẳn các thầy đội phải vui sướng vô cùng. Phiếu phạt sẽ như bươm bướm. Thu nhập cho công quĩ tăng lên hàng nghìn lần.
Dân ăn kem Tràng Tiền, thay vì vứt que vào thùng rác để ngay bên cạnh, ném ngay dưới chân. Ở nhà nhiều rác ư, gói vào túi ni lông, lên xe máy thả dù xuống phố. Rác vứt ra đường, xả vào vườn hoa công cộng, xuống hồ, ra sông, bất kể chỗ nào. Tiện tay là ném. Quen xả rác bừa bãi đã trở thành “văn hóa”.
Thấy ta làm thế, Tây lịch sự, đang ở một môi trường có kỷ luật về rác rưởi, sang Việt Nam đâm lạc lõng, nên các bác ấy cũng…bắt chước.
Xem văn minh đô thị hôm nay lại nhớ những chi tiết trong Số Đỏ thời 1920, cách đây gần một thế kỷ. Dân thời đó nhờ đọc báo nên sống văn minh hơn. Không hiểu hôm nay người ta có văn hóa đọc như các vị tiền bối, dù báo in, online, đài, tivi, internet tràn ngập.
Người viết bài này may mắn đi đó đây. Ngoài thú vui về chụp cảnh đẹp, kiến trúc thành phố, hoa nở hay người đẹp, lại rất thích chụp…thùng rác.
Thời nay người ta lại ước mong, đến bao giờ thì chuyện “buồn” ít phiếu phạt như của hai thầy đội xưa lại xảy ra, cư dân “ngàn năm văn hiến” không xả rác ra đường như thời cụ Vũ Trọng Phụng.
Sọt rác đầy tính kỉ luật ở Đức. Ảnh: Hiệu Minh
Thùng rác tại Mỹ vào ngày đổ rác. Ảnh : Hiệu Minh
Thùng rác đôi ở Đông Timor . Ảnh : Hiệu Minh
Thùng rác ở Solomon, dân ăn trầu, đi chân đất. Ảnh : Hiệu Minh
Biển và "lời nguyền" cấm đổ rác tại Hoa Lư (Ninh Bình). Ảnh : Hiệu Minh
Xả rác xuống Hồ Hoàn Kiếm trong Lễ hội Phố Hoa đầu năm 2009. Ảnh : Tuấn Anh
Hồn nhiên xả rác trong Lễ hội hoa anh đào tại Triển lãm Giảng Võ Hà Nội. Ảnh : Phan Kiền
Cây cầu rộng nhất Việt Nam - cầu Vĩnh Tuy, Hà Nội - trở thành điểm ăn nhậu và xả rác bừa bãi. Ảnh: VnExpress
Trong truyện Số Đỏ của Vũ Trọng Phụng có đoạn “Cẩm, Cẩm và Cẩm phạt” viết về cụ cẩm Tây than thở với ông Minđơ (1002 – số hiệu của người cảnh sát) về thời khan hiếm phiếu phạt “vi cảnh” do dân An Nam thời đó sống văn minh dần lên.
Xin trích nguyên văn :
“…. – Thầy có tiếc cái thời buổi ngày xưa, cách đây mười năm không?
– Tiếc lắm ! Mười năm trước đây, dân ta còn ngu.
– Ngày nay dân ta văn minh mất rồi, rõ thảm hại ! Thầy phải biết là xưa kia, xã hội tinh những du côn và nặc nô, tinh những người bất lịch sự, chỗ nào cũng phóng uế, cũng đánh nhau. Hồi ấy có khi bốn người ngồi cùng một xe ! Họ chửi nhau hàng nửa giờ, đánh nhau vỡ đầu, nhà cửa của họ thì rác rưởi, nước cống, nước rãnh tung toé, ngập lụt… Chó của họ cũng chạy ra ngoài đường nhông nhông… Xe đi đèo, hay không đèn là nhan nhản. Bây giờ mọi sự đã thay đổi cả. Cái thời tốt đẹp của các cụ nhà ta không còn nữa ! Thật là tai hại ! Than ôi !
– Cụ tính ! Bây giờ đến cả thằng phu xe cũng biết luật ! Chả bao giờ chúng quên đèn ! Chả mấy khi chúng đứng giữa đường nghênh ngang ! Chả còn mấy người réo năm đời mười đời nhau ra như ngày xưa nữa ! Bao nhiêu nền nếp của xã hội này thế là hết nhẵn nhụi ! Ngay cả đến trẻ con chúng nó cũng không bậy bạ như xưa ! Đứa nào cũng quần áo bảnh bao đứng đắn lắm, văn minh lắm, trèo me trèo sấu, đá bóng giữa đường, những cái ấy là thôi cả.
– Sinh ra ngay cái báo chí, thật là nhảm quá.
– Chính vậy. Dân chúng chỉ vì báo chí mà đâm ra văn minh, không còn cẩm phạt nhiều như trước nữa...”
Hiệu Minh
Nguồn: Hiệu Minh Blog
Blog Hà Nội Xanh 